Co to jest sterylizacja?
Sterylizacja jest procesem technologicznym, którego celem jest zniszczenie nie tylko wegetatywnych form mikroorganizmów, jak dzieje się w przypadku dezynfekcji, ale również na zniszczeniu form przetrwalnikowych i zarodnikowych mikroorganizmów.
W procesie sterylizacji wykorzystuje się trzy metody:
- metody mechaniczne,
- fizyczne — najczęściej stosowane,
- chemiczne
Celem sterylizacji jest otrzymanie materiału jałowego, czyli takiego, który jest wolny od wszelkich żywych form drobnoustrojów i wirusów, oraz pozbawiony jest również ich form przetrwalnikowych.
Najczęstszymi metodami wyjaławiania materiału są:
- Działanie bardzo wysoką temperaturą (np. wyżarzanie, spalania, sterylizacja suchym gorącym powietrzem lub parą wodą pod ciśnieniem).
- Działanie promieniowaniem (np. promieniowaniem jonizującym, promieniowaniem UV lub mikrofalowym).
- Wykorzystaniu gazów (np. tlenku etylenu, formaldehydu, ozonu).
- Wykorzystanie środków chemicznych (aldehyd glutarowy, kwas nadoctowy).
- Wykorzystywanie promieniowania UV łącznie z oddziaływaniem cząstek reaktywnych, elektronów i jonów na mikroorganizmy. Najczęściej wykorzystuje się do tego niskotemperaturową plazmę w połączeniu z ciśnieniem atmosferycznym. Jest to tzw. sterylizacja plazmowa.
Co to jest sterylizator laboratoryjny?
Sterylizatory to rodzaje urządzeń laboratoryjnych, które wykorzystywane są do przeprowadzenia procesu sterylizacji materiału. Sterylizatory głównie używane są w ośrodkach medycznych do sterylizacji narzędzi lub innych przedmiotów, które miały bezpośredni kontakt z krwią lub innymi płynami ustrojowymi. W zależności od typu urządzenia, sterylizatory wykorzystują różne metody przeprowadzania procesu wyjaławiania. Mogą to być metody ciśnieniowo-parowe, metody plazmowe, metody jałowienia w niskich temperaturach lub działanie suchym gorącym powietrzem. Poddawanie materiału konkretnemu procesowi sterylizacji zależy więc od rodzaju urządzenia.
Profesjonalne Sterylizatory laboratoryjne wykorzystywane są m.in.
- w laboratoriach — do czyszczenia szkła laboratoryjnego, do sterylizacji pożywek, naczyń laboratoryjnych, odpadów biologicznych. Sterylizacja w laboratorium chroni przed wzajemnym zanieczyszczaniem się próbek badawczych oraz chroni personel laboratorium przed niebezpieczeństwem patogenami,
- w szpitalach do wyjaławiania narzędzi służących do zabiegów,
- w placówkach zdrowia,
- w gabinetach stomatologicznych,
- w salonach kosmetycznych. Do zwykłego czyszczenia narzędzi używa się myjek ultradźwiękowych, jednak w przypadku, gdy dochodzi do zranienia osoby poddanej zabiegowi kosmetycznemu, wtedy wymogiem Sanepidu jest to, by narzędzie poddać nie tylko dezynfekcji, ale również sterylizacji.
- w salonach tatuażu i piercingu,
- w salonach medycyny estetycznej,
- w gabinetach weterynaryjnych.
Rodzaje sterylizatorów laboratoryjnych z uwzględnieniem temperatury procesu.
Ze względu na sposób przeprowadzenia procesu sterylizacji i wysokości osiąganej temperatury, sterylizatory dzielmy na:
STERYLIZATORY WYKORZYSTUJĄCE WYSOKĄ TEMPERATURĘ
- Sterylizator ciśnieniowo-parowy. To rodzaje sterylizatorów, które w procesie wyjaławiania materiału wykorzystują parę wodną i podwyższone ciśnienie. Ten typ sterylizatorów zwany jest również AUTOKLAWAMI. W przypadku sterylizatorów ciśnieniowo-parowych (autoklawów) stosuje się podział na trzy klasy: B, S, N. Klasa B świadczy o urządzeniu o największej skuteczności procesu wyjaławiania. Urządzenia te są wysoko skuteczne, dzięki występowaniu frakcjonowanej próżni wstępnej. Polega to na kilkukrotnym całkowitym usunięciu powietrza z komory i stworzeniu warunków próżni, aby wstrzykiwana para wodna mogła wniknąć do każdej szczeliny przyrządu, który został poddany procesowi sterylizacji. Dlatego urządzenia klasy B wykorzystuje się w placówkach medycznych do wyjaławiania narzędzi medycznych. Niższą klasą sterylizatorów ciśnieniowo-parowych są urządzenia klasy S. Stosuje się je w główniej mierze w mniejszych gabinetach medycznych i w laboratoriach. Można sterylizować w nich narzędzia oprócz tych, które mają budowę kapilarną. Również w tych stabilizatorach w komorze tworzy się próżnia, ale całkowicie usunięcie powietrza odbywa się tylko raz. Nie jest to proces powtarzany jak w przypadku sterylizatorów klasy B. Oba typy sterylizatorów, zarówno sterylizator z grupy B, jak i z grupy S mają możliwość suszenia próżniowego, co jest wielką zaletą. Pozwala to również na sterylne wysuszenie materiałów, dzięki czemu zachowują one czystość mikrobiologiczną. Najniższą grupę sterylizatorów stanowią urządzenia z grupy N. Od roku 2004 w myśl normy EN 13060 ten rodzaj sterylizatorów uznaje się jedynie za urządzenia pomocnicze. Sterylizatory tej klasy nie posiadają bowiem pompy próżniowej, dlatego można nimi wyjaławiać jedynie narzędzia lite. Sterylizatory klasy N nadają się jedynie do wyjaławiania materiałów, które nie są umieszczone w opakowaniach. W przypadku tych urządzeń nie ma też możliwości odpowiedniego wysuszenia przedmiotów po sterylizacji.
- Sterylizatory na suche gorące powietrze. To rodzaje sterylizatorów, które usuwają wegetatywnie i przetrwalnikowe formy mikroorganizmów za pomocą suchego powietrza o odpowiednio wysokiej temperaturze. Sterylizacja odbywa się poprzez cyrkulację suchego powietrza o temperaturze od 140 do 250°C. Ten typ urządzeń służy do wyjaławiania przedmiotów ze szkła, ceramiki, metali i przedmioty, które są odporne na wysokie temperatury. Nie nadaje się jednak to sterylizacji opatrunków ani przedmiotów z tworzywa sztucznego lub gumy.
STERYLIZATORY NISKOTEMPERATUROWE.
- Sterylizator plazmowy. Proces wyjałowienia w sterylizatorach plazmowych odbywa się przy użyciu nadtlenku wodoru H2O2 i jego plazmy w temperaturze od 35 do 59°C. Jest to rodzaj sterylizacji niskotemperaturowej. Opary nadtlenku wodoru niszczą mikroorganizmy, a co najważniejsze, odbywa się to bez żadnych toksycznych produktów ubocznych, ponieważ w procesie tym powstaje jedynie para wodna i tlen. Tym, co wspomaga proces sterylizacji, jest powstała plazma oraz rozkład nadtlenku wodoru. Wyróżnia się 3 rodzaje sterylizatorów plazmowych: Gazowy sterylizator plazmowy, sterylizator plazmowy z nadtlenkiem wodoru oraz niskotemperaturowy sterylizator plazmowy. Sterylizatory tego typu wykorzystywane są do wyjaławiania narzędzi i przyrządów medycznych, szczególnie tych, które są wrażliwe na oddziaływanie wysokich temperatur i wilgoci. Dlatego wykorzystywane są głównie do sterylizacji sprzętu zabiegowego i diagnostycznego oraz akcesoriów np. laparoskopów, endoskopów, cystoskopów, czy sond USG. Warto wspomnieć, iż w sterylizatorach plazmowych nie należy poddawać wyjałowieniu: materiałów posiadających zdolność pochłaniania tj. drewno, płótno, papier czy gąbka, ani materiałów wilgotnych, proszków i olejów. Zaletą sterylizatorów plazmowych jest duża skuteczność wyjaławiania przedmiotów, a także to, że są one przyjazny dla środowiska, ponieważ nie przyczynią się do powstawania ozonu. Jest to także urządzenie wydajne o długiej żywotności. Są to sterylizatory nowej technologi, które są coraz bardziej dostępne na rynku medycznym.
- Sterylizatory do jałowienia w niskich temperaturach. Dawne metody sterylizacji niskotemperaturowej opierały się na wykorzystywaniu tlenku etylenu i formaldehydu. Te metody powoli wychodzą z użycia i zastępowane są nowoczesnymi sposobami stylizacji, którą jest sterylizacja plazmowa.
Czy sterylizatory i autoklawy są tym samym?
Autoklawy są rodzajem urządzeń, które wykorzystywane są w przyprowadzaniu procesów sterylizacji. Ich budowa opiera się na hermetycznie zamykanej komorze, w której pod wpływem wysokiego ciśnienia i pary wodnej dochodzi do usuwania wegetatywnych i przetrwalnikowych formy bakterii, wirusów, chorobotwórczych drobnoustrojów i innych mikroorganizmów. Innymi słowy mówiąc, autoklawy służą do przeprowadzania procesu sterylizacji. Proces wyjałowienia odbywa się w warunkach próżniowych, dlatego są to urządzenia wydajne, efektywne i przede wszystkim skuteczne.
Ich działanie opiera się na ogrzewaniu wody, która pod wpływem wysokiej temperatury przechodzi w stan gazowy i przemienia się w parę wodną o temperaturze od 121 do 134°C. Wykorzystanie wysokiego ciśnienia pozwala wnikać powstałej parze wodnej w sterylizowane produkty. Wysokie ciśnienie w autoklawie o wartości 1,1 lub 2,1 bara pozwala stworzyć warunki przypominające te, które panują zwykłym kuchennym urządzeniu tj. szybkowar. Cały proces odbywa się w szczelnej komorze.
Przyjęło się używać słowa „autoklawy” i „sterylizatory” wymiennie, traktując je jako synonimy. Jest w tym dużo prawdy, ponieważ sterylizatory mają dokładnie ten sam sposób i cel działania. Warto jednak zaznaczyć, że pojęcie sterylizatora jest pojęciem szerszym. Oznacza to, że pojęcie autoklawu odprosi się tylko do jednego rodzaju sterylizatorów, czyli tych urządzeń, które w procesie wyjaławiania wykorzystują parę wodną i wysokie ciśnienie. Dlatego autoklawy to odpowiednik sterylizatorów ciśnieniowo-parowych.
Rodzaje sterylizatorów wykorzystujących suche gorące powietrze
Sterylizatory na suche gorące powietrze to urządzenia, które pozwalają przeprowadzić proces sterylizacji materiału bez ryzyka osadzania się wilgoci. Urządzenia te pracują w temperaturze do 250°C. Proces wyjaławiania trwa zazwyczaj od 1,5 godziny do 3 godzin. Urządzenia te nadają się do sterylizacji zarówno sprzętu medycznego, jak i metalowych narzędzi medycznych, szkła laboratoryjnego, narzędzi kosmetycznych, igieł do tatuażu, cążków, pęset, nożyczek itp. Sterylizatory gorącym powietrzem są bardzo praktyczne i nadają się głównie do salonów kosmetycznych, gabinetów masażu, studia tatuażu, salonów fryzjerskich czy hotelowego SPA.
Wśród sterylizatorów suchym gorącym powietrzem wyróżniamy dwa typy tych urządzeń.
- Sterylizatory suchym gorącym powietrzem z wymuszonym obiegiem powietrza.
- Sterylizatory suchym powietrzem z naturalnym obiegiem powietrza (obiegiem grawitacyjnym).
W sterylizatorze na suche powietrze z obiegiem wymuszonym krążenie powietrza wewnątrz komory wywołane jest przez wentylator. Chłodne powietrze zostaje ogrzane do pożądanej temperatury w całej komorze sterylizatora. Po włożeniu do urządzenia przedmiotów do sterylizacji są one równomiernie ogrzewane dzięki strumieniowi powietrza nagrzanemu do odpowiedniej temperatury, a które to jest zasysane i tłoczone przez wentylator.
W sterylizatorze z obiegiem grawitacyjnym powietrze zostaje ogrzane, a następnie unosi się do góry. Urządzenie w środku posiada elementy grzejne, których zadaniem jest nagrzewanie zarówno powietrza, jak i przedmiotów włożonych do komory. W tego typu sterylizatorach występują dwie strefy temperatury: przy drzwiach powietrze w komorze jest chłodniejsze, a bezpośrednio przy urządzeniach grzejnych odpowiednio wyższe. Wadą sterylizatorów z obiegiem grawitacyjnym jest długi czas nagrzewania komory oraz rozbieżność temperatury w poszczególnych miejscach w urządzeniu. Sterylizatory te są urządzeniami tańszymi niż sterylizatory z wymuszonym obiegiem powietrza.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze sterylizatora laboratoryjnego?
Przy wyborze odpowiedniego sterylizatora warto zwrócić uwagę na kilka czynników.
Po pierwsze. Pojemność komory sterylizatora. Urządzenia te posiadają różną wielkość komory, dlatego przed zakupem warto upewnić się, czy dany model rzeczywiście będzie odpowiadał na zapotrzebowanie danej placówki medycznej lub gabinetu medycznego. Od wielkości komory zależy bowiem np. wydajność procesu sterylizacji.
Po drugie. Warto przyjrzeć się zakresowi temperatur, które osiąga urządzenie w procesie sterylizacji. Sterylizatory ciśnieniowo-parowe (autoklawy) osiągają temperaturę w przedziale od 117 do 134°C. A sterylizatory na gorące suche powietrze nawet od 250°C. Jeżeli procesowi sterylizacji poddawać będziemy materiał wrażliwy na wysokie temperatury, wtedy warto rozważyć zakup sterylizatora niskotemperaturowego np. sterylizatora plazmowego.
Po trzecie. Ważnym czynnikiem decydującym o wyborze odpowiedniego sterylizatora będzie także to, czy dane urządzenie wytwarza wstępna i frakcyjną próżnię oraz, czy ma możliwość próżniowego suszenia.
Po czwarte. Warto także sprawdzić, czy dane urządzenie posiada zabezpieczenie w postaci automatycznych elektromagnetycznie zamykanych drzwi, które są zabezpieczeniem przed niekontrolowanym otworzeniem sterylizatora podczas pracy. Można także zwrócić uwagę na inne dostępne w urządzeniu funkcje zabezpieczające np. alarmy o nieprawidłowościach procesu sterylizacji i wewnętrznych błędach.
Po piąte. Warto spojrzeć na to, czy dany model sterylizatora posiada inne udogodnienia, które znacznie poprawiają jakość przeprowadzania procesu wyjaławiania. Takimi udogodnieniami są np. dostępność stałych programów sterylizacji oraz możliwość tworzenia własnych sekwencji, możliwość podłączenia sterylizatora do komputera lub dostępność dodatkowych akcesoriów, np. dodatkowych koszy, kaset lub pojemników na sterylizowany materiał.
Sterylizatory laboratoryjne cena
Cena sterylizatorów zależy od wielu czynników, w tym od typu danego urządzenia i metod wykorzystywanych podczas procesu sterylizacji.
Sterylizatory, wykorzystujące suche gorące powietrzne dostępne są w cenie od około 5000 złotych do ponad 24.000 złotych. Cena tych urządzeń w głównej mierze zależy od wielkości komory oraz rodzaju obiegu powietrza, czyli czy obieg ten jest naturalny, czy wymuszony.
Natomiast autoklawy, czyli sterylizatory ciśnieniowo-parowe to koszt około 1000 do 9000 złotych.
Ranking Sterylizatorów laboratoryjnych
Poniżej prezentujemy ranking dostępnych sterylizatorów laboratoryjnych. Na początku przedstawiamy najprostsze modele dostępne w naszej ofercie a w dalszej kolejności najbardziej zaawansowane. Są to produkty dostarczane do tysięcy placówek laboratoryjnych w Polsce które z pewnością będą Państwo doceniać:
- Sterylizator SP-18G
- Sterylizator SP-30G
- Sterylizator SP-65G
- Sterylizator SP-18W
- Sterylizator SRN 53 SMART
- Sterylizator SP-30W
- Sterylizator SP-65W
- Sterylizator SP-100G
- Sterylizator SRW 53 SMART
- Sterylizator SRN 115 SMART
- Sterylizator SP-100W
- Sterylizator SRW 115 SMART
- Sterylizator SP-140G
- Sterylizator SP-150G
- Sterylizator SP-200G
- Sterylizator SP-140W
- Sterylizator SP-150W
- Sterylizator SP-200W
- Sterylizator SRN 240 SMART
- Sterylizator SRW 240 SMART
- Sterylizator SRW 400 SMART
Wskazany ranking jest jedynie spisem produktów z naszej oferty bez wskazania ich kolejności. Kolejność prezentacji jest przypadkowa i nie ma istotnego znaczenia.